Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası dünyada, bugüne kadar kesintisiz yaşamını sürdürebilmiş senfoni orkestralarının en eskilerinden biridir. 

1826 yılında Padişah Sultan II. Mahmut devrinde başlayan batılılaşma hareketleri ile ülkemize giren çoksesli müzik, kısa zamanda kurumsallaşmıştır. Bu köklü adımı, Sultan II. Mahmut tarafından Avusturya-Macaristan İmparatorluk Sarayı’ndan İstanbul’a davet edilen Giuseppe Donizetti’nin orkestranın başına getirilmesi izlemiştir. Cumhuriyet’e kadar orkestranın adı “Muzika-i Hümayun”dur ve bu aşamadaki faaliyetleri saraya özeldir. 1924’te devralınan bu sanat kurumu, büyük Atatürk’ün emri ile Ankara’ya taşınmış ve yepyeni bir anlayışla halkın kültür ve sanat düzeyini yükseltmek amacıyla faaliyet gösteren bir eğitim kurumuna dönüştürülmüştür. 

Büyük Atatürk’ün yüce makamının adını vererek ( Riyaseticumhur Filarmoni Orkestrası) onurlandırdığı Cumhuriyet Tarihinin ilk kurumu olan orkestra, Atatürk’ün öngördüğü sanat ve müzik ilkeleri doğrultusunda, O’nun düşünceleri ışığında yaratılmış, çoksesli müzik ulusumuz adına onur verici bir düzeye çıkarılmıştır. İşte bu anlayışladır ki; Türkiye Cumhuriyetinin gelişim sürecinde, sanatın etkinliği göz önünde bulundurularak, 1924’te Musiki Muallim Mektebi kurulmuş, bu okul, eğitimine, orkestrayla bütünleşerek başlamıştır. O zamanki yetersiz olanaklar içerisinde yapılan eğitim sonucu yetişen yetenekli Türk gençleri Avrupa’ya gönderilmiş ve bu gençler öğrenimlerini tamamlayıp yurda dönerek, 1934’te Çağdaş Türk Beste Ekolünü kurmuştur. (Türk Beşleri: Ahmed Adnan Saygun, Cemal Reşit Rey, Ulvi Cemal Erkin, Hasan Ferit Alnar, Necil Kazım Akses). 

Musiki Muallim Mektebi, 1936’da Ankara’da kurulan Konservatuvar’a, orkestra öğretmen kadrosuyla destek vererek karşılıklı olarak güç oluşturmuşlardır. İstanbul ve İzmir Devlet Senfoni Orkestraları ile diğer sanat kurumlarının kaynağı, Musiki Muallim Mektebi’dir. Bir yandan kökleri halk müziğine dayanan, diğer yandan Çağdaş Beste Ekolü’nü oluşturan ve batı müziği eğitimi alan bestecilerimiz bugün hala büyük beğeniyle dinlenmektedir. 

1934 yılında Ahmed Adnan Saygun, 1935’te ise yurdumuzdaki evrensel çoksesli müzik eğitimi veren kurumların programlarını yapmakla görevlendirilen besteci Paul Hindemith’in önerisi ile tanınmış Alman Orkestra Şefi Dr. Ernst Praetorius orkestranın yöneticiliğine getirilir. Değerli bir orkestra pedagogu olan Praetorius teknik yönden orkestrayı uluslararası düzeye çıkartır. Praetorius’un ölümünden sonra orkestrayı uzun yıllar başta Ferit Alnar ve G. E. Lessing olmak üzere pek çok ünlü orkestra şefi yönetmiştir. Özellikle Lessing, Çağdaş Türk Bestecileri’nin birçok eserinin ilk icralarını orkestramızla yapmış, bunları orkestranın repertuvarına kazandırmış, yurtiçi ve yurtdışı konserlerde Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nı yönetmiş ve bant kayıtlarını yaparak tanınmasını sağlamıştır.

Louis Fremaux, Lukas Foss, Walters Susskind, Jiri Belohlavek, Aaron Copland, Jean Perisson, Vladimir Fedoseyev, Karsten Andersen, Bruno Aprea, Massimo Pradella, Tadeusz Strugala, Marek Pijarowski, Cansug Kahidze, Gilbert Varga, Christian Jarvi, Michel Tabachnik, Alexander Rahbari gibi önemli şeflerle çalışan orkestra, dünyaca ünlü Türk solistler Suna Kan, Ayşegül Sarıca, İdil Biret, Gülsin Onay, Verda Erman, Hüseyin Sermet, Fazıl Say ve Özgür Aydın’ın yanı sıra Andre Navarra, Yehudi Menuhin, Joaquin Rodrigo, Arto Noras, Albricht Mayer, Jean Pierre Rampal, Igor Oistrakh, Marin Gerass, Raphael Wallfisch, Hagai Shaham, Truls Mork, Viktor Pikayzen, Julian Rachlin, Paul Tortelier, Pierre Fournier, Valeri Klimov, Grigory Sokolov, Peter Katin, Gary Karr, Stefan Ruha, Robert Cohen, Janos Starker, Yuri Bashmet, Valeri Oistrakh, Vadim Repin, Andor Foldes, Alexander Markov, Vaclav Hudecek, Karl Leister, Lothar Koch, Alirio Diaz, Carol Byers, Natalia Gutman, Sarah Chang, Antonio Meneses, Stefan Dohr, Alexander Rudin, Maria Kliegel, Elina Vahala, Robert Cohen, Swingle Singers ve Klazz Brothers & Cuba Percussion gibi önemli isimlerle de konserler vermiştir. 

6940 sayılı özel kanunun çıkarıldığı 1957 yılından sonra uluslararası platformda da adını duyuran Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Almanya, Avusturya, Bulgaristan, Romanya, Yugoslavya, Rusya, İtalya, Fransa, İsviçre, İran, Irak, Lübnan, İsveç, Norveç, Finlandiya, İspanya, Polonya, Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, Güney Kore, Japonya, Amerika, İngiltere, Macaristan, Orta Asya ve Çin konserleri ile Atatürk’ün öngörmüş olduğu çağdaş Türk müzik hayatının varlığını dünyaya duyurmuş, dünyaca ünlü kültür merkezlerinde aldığı çok yapıcı kritiklerle Türkiye Cumhuriyeti’nin kültürel varlığının tanıtılmasında pay sahibi olmuştur. 

Orkestra’yı, 1957’den 1986’ya kadar Hikmet Şimşek Şef Yardımcısı olarak yönetmiş, 1974’te Orkestra’ya Şef Yardımcısı olarak atanan Gürer Aykal, 1988’de 6940 sayılı özel yasa hükümlerine göre 1. Şefliğe getirilmiş, Ocak 2007’de Rengim Gökmen, Kasım 2011’de Erol Erdinç, Mart 2013’te tekrar Rengim Gökmen, Temmuz 2014’te de Selman Ada bu göreve atanmıştır. 

Kuruluş Kanununun çıkarıldığı 1957’den bu yana, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası, Ankara’da sayısı iki binleri bulan radyo-televizyon, gençlik ve halk konserleri, periyodik konserler, açıklamalı çocuk ve okul konserleri, ayrıca Edirne’den Hakkari’ye kadar yurdun her köşesinde beş yüzden fazla yurt içi ve pilot bölge konserleri vererek ülkemizde çok sesli müziği tanıtma, yayma ve sevdirme alanında öncülük etmiştir.